Er werden in de loop van 2021 een aantal bezorgdheden rond potentiële verontreinigingen van het voormalige stort Canivet geuit. Met dit artikel wil het gemeentebestuur open kaart spelen en alle informatie die beschikbaar is delen.

Het gemeentebestuur Oud-Heverlee wil absoluut transparant zijn in dit dossier. Er is daarom een uitgebreid document opgemaakt met

1. de historiek van het stort
2. een samenvatting van alle mogelijke gekende metingen en de analyses daarvan door experten.

De bijlagen (terug te vinden onderaan deze pagina) zijn niet alleen alle gekende rapporten, studies en metingen, maar ook alle documenten die onder openbaarheid van bestuur vallen of kunnen vallen.

Twee belangrijke punten:

• het gemeentebestuur maakt zelf geen interpretatie van metingen en/of analyse
• het gemeentebestuur zal contact blijven onderhouden met de experts van verschillende instanties en nauwlettend zowel de risicoanalyse van de Watergroep als het lopende beschrijvende bodemonderzoek blijven opvolgen.

Verder is hieronder ook een samenvatting terug te vinden met de voornaamste bevindingen.

Geschiedenis

In de jaren ’80 wordt te Haasrode de stortplaats Canivet (ongeveer 7 ha) gebruikt voor zowel huishoudelijk afval als afbraakmateriaal afkomstig van gebouwen van Union Minière te Brussel, waar radium geconditioneerd werd om het bruikbaar te maken voor medische en industriële toepassingen, en van de radiumfabriek te Olen. Als gevolg hiervan is het afbraakmateriaal besmet met radium-226 en worden er dochterproducten gevormd waaronder het vluchtige radon-222. Het huishoudelijk afval werd gestort in de periode 1980-1987, het radioactief afval in 1983-1984. Het stort wordt op 19 juni 1987 volgestort en gesloten met aanbrengen van een afdichtlaag (0,3 m) en een eindafdek (1,5 m). Het terrein wordt gebruikt als graasweide.

In de periode 1984-1989 werd de grondwaterkwaliteit regelmatig gecontroleerd. In de jaren ’90 werd voornamelijk aandacht besteed aan de mogelijke radioactieve besmetting van de bodem en het grondwater. Professor P. Schonken van de K.U.Leuven maakte hier in 1990 en 1994 een rapport over. In 1996 werd door Tractebel een voorstel uitgewerkt voor een verdere ophoging van het terrein om migratie van het radongas en infiltratie van regenwater te beperken. De ophoging omvat afbraakmateriaal, 1 tot 1,5 m steenslag, 0,3 m zand en 1 m leem. Vervolgens werd in 1997 door VITO gestart met een onderzoek naar de mogelijke grondwaterverontreiniging rond en op de stortplaats. In het kader van dit onderzoek werd de stralingsbelasting door het SCK-CEN geëvalueerd. In 2001 werd door VITO alle informatie samengebracht in een oriënterend bodemonderzoek (OBO).

Het OBO geeft aan dat er voor meerdere parameters ernstige aanwijzingen zijn dat de historische verontreiniging een ernstige bedreiging vormt. Bijgevolg dient er te worden overgegaan tot het opmaken van een beschrijvend bodemonderzoek (BBO). Er wordt ook vermeld dat verontreiniging van het grondwater in de stroomafwaarts gelegen waterwinningen op langere termijn niet uit te sluiten is, aangezien de stromingsrichting ter hoogte van het stort NNW gericht is. Bij verlenging van deze stroombanen komt het grondwater terecht in de waterwinning van de Abdij van het Park te Heverlee.

Anno 2021 wordt een beschrijvend bodemonderzoek (BBO) uitgewerkt door het studiebureau Witteveen+Bos in opdracht van de huidige eigenaar.

Risico’ voor milieu en volksgezondheid?

Of er al of niet risico's zijn voor het milieu en de volksgezondheid zal ook moeten blijken uit de resultaten van het lopende beschrijvend bodemonderzoek. Als gemeentebestuur luisteren wij naar de experts en maken zelf geen analyse of interpretatie van de resultaten van metingen. Wanneer we radioactiviteit, bodem en grondwater apart bekijken, dan kan alvast op basis van rapporten en analyses door experten het volgende gesteld worden.

1. radioactiviteit

Het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) heeft in 2019 metingen uitgevoerd op het Canivet stort. De analyse van het FANC luidt als volgt:

• “Radioactiviteit van het grondwater werd in enkele peilputten geanalyseerd (bepaling van de concentratie aan uranium en radium): alle concentraties lagen ver beneden de grenswaarden voor drinkwater;
• Het stralingsniveau aan de oppervlakte van het stort werd gemeten : geen verhoging werd vastgesteld.”

Metingen van de parameters rond radioactiviteit die gemeten worden op het behandelde water in het WPC HAC (waterproductiecentrum “Haasrode” te Heverlee) voor de periode 2017-2020 leiden tot de volgende conclusie van de experten van de Watergroep:

“Hieruit blijkt dat de radioactiviteit steeds ver onder de vastgelegde normen ligt en geen trend vertoont. Deze parameters worden blijvend jaarlijks opgevolgd, standaard 4 metingen per jaar. De meetwaarden van radioactiviteit van De Watergroep vertonen dus geen afwijkingen.”

2. bodem

Een citaat van OVAM: “Een beschrijvend bodemonderzoek dient uitgevoerd te worden voor de vastgestelde verontreiniging aan zware metalen (in hoofdzaak nikkel), VOCl en de stortparameters BOD, COD, N-parameters en chloride. Het beschrijvend bodemonderzoek is in uitvoering, waarbij jaarlijks het grondwater gemonitord wordt om het verspreidingsrisico in kaart te brengen. In 2021 zou de eigenaar een ontwerp beschrijvend bodemonderzoek aan OVAM voorleggen.”

3. grondwater

Er is op basis van studies gekend dat een eventuele verontreiniging van het grondwater door de stortplaats mogelijk een impact kan hebben op de kwaliteit van het water in enkele productieputten in de winning van de Abdij van het Park.

Een citaat van de Watergroep: “De Watergroep volgt dit dossier op de voet op basis van metingen via peilputten in de onmiddellijke omgeving van het stort en aan haar winning aan Abdij van ‘t Park. De resultaten van een recent onderzoek worden momenteel verwerkt. Maar in alle situaties zal het aangeboden drinkwater steeds aan de vereiste drinkwaterkwaliteit voldoen. De Watergroep heeft rond dit dossier ook overleg met OVAM. Het water van de winning van de Abdij van het Park wordt behandeld in het waterproductiecentrum HAC in Haasrode. Op het geproduceerde drinkwater van het HAC worden meerdere keren per jaar metingen van radioactiviteit uitgevoerd. Tot nog toe werd hier geen radioactiviteit vastgesteld.”

Voor wat betreft de opvolging van de grondwaterkwaliteit te Heverlee zijn de volgende punten volgens de Watergroep belangrijk als kadering

• De Watergroep volgt de grondwaterkwaliteit op in de winningen die instaan voor de drinkwatervoorziening, alsook binnen de beschermingszones van deze winningen om de toestromende kwaliteit van grondwater naar de winningen op te volgen.
• De Watergroep beoordeelt de grondwaterkwaliteit in functie van de drinkwaternormen en het veilig stellen van de waterwinningen en de drinkwatervoorziening. De officiële beoordeling van risico-activiteiten, zoals de voormalige stortplaats, dient te gebeuren in de oriënterende en beschrijvende bodemonderzoeken die door de eigenaar moeten worden uitgevoerd en die door OVAM beoordeeld worden volgens het bodemdecreet.
• In de peilbuizen aan de stortplaats, op ongeveer 2 km afstand van de waterwinning, wordt door De Watergroep een gewijzigde grondwaterchemie vastgesteld en er worden enkele organische polluenten en pesticiden gedetecteerd. Dit is bevestigd in staalnames tussen 2016 en 2021 en is meegedeeld aan OVAM in een overleg Watergroep – OVAM op 22/04/2021 en 24/06/2021. De specifieke link tussen de stortplaats en deze grondwaterchemie moet nog vastgesteld worden in het beschrijvend bodemonderzoek. Deze peilbuizen worden door De Watergroep opgevolgd gezien de ligging nabij de beschermingszone grondwater.
• Er wordt ter hoogte van de waterwinning Heverlee-Abdij van De Watergroep een zeer lichte wijziging van de waterkwaliteit vastgesteld lokaal in enkele putten. De wijzigingen zijn miniem en blijven onder de drinkwaternormen. De behandeling in het waterproductiecentrum HAC “Haasrode” corrigeert deze kwaliteit en verwijdert ook organische stoffen in het water volledig. De link met de onderzochte stortplaats wordt nog verder onderzocht in het beschrijvend bodemonderzoek.
• Het water van de winning Abdij van Park wordt behandeld in het waterproductiecentrum HAC gelegen op het industrieterrein van Haasrode. Hier wordt water van verschillende winningen gemengd en ondergaat het verschillende behandelingsstappen. Het water gaat door een strippingstoren om vluchtige componenten te verwijderen, dan wordt het onthard in een korrelreactor en ondergaat het een filtratie met zand en actieve kool die organische polluenten verwijdert. Nadien wordt het water nog belucht en ondergaat het een veiligheidschlorering.

In waterproductiecentrum HAC komt water toe van de waterwinningen van Abdij van Park, Cadol (Broekstraat Heverlee) en de winning Huiskens in Korbeek-Lo, alsook van de diepe krijtwinningen van Abdij en Cadol. Ook wordt er nog water bijgemengd van de Toevoer Mechelen die water aanlevert uit winningen in de Dijlevallei. In totaal wordt er gemiddeld 760 m³/uur geproduceerd. De kleine batterij van de winning van Abdij van Park levert een beperkt volume van 40 m³/uur, de opmenging is dus zeer groot.

De kwaliteit van het water in alle stappen van de behandeling (van ruw water tot drinkwater) wordt zeer frequent (minstens 2x per week) opgevolgd via staalnames en via continue meting met sensoren van enkele parameters.

Bij een overschrijding van de normen in het drinkwater zijn onmiddellijke meldingsprocedures aan VMM van toepassing.

Er is dus een strikte opvolging van bron tot kraan van toepassing. Er wordt geen verandering van de kwaliteit van het drinkwater in het waterproductiecentrum vastgesteld.

Conclusie: De Watergroep garandeert via haar procedures en via de ingebouwde barrières in de behandeling dat het geleverde drinkwater steeds aan de drinkwaternormen en zal de nodige maatregelen nemen (bv. bepaalde putten uit dienst nemen) indien dat noodzakelijk blijkt op basis van metingen.

Contact

Heeft u hier verdere vragen over? Dan kan u steeds contact opnemen met de Dienst milieu via milieu@oud-heverlee.be of 016 38 88 75.

Bijlagen

In onderstaande bijlagen kan u het uitgebreide document terugvinden met de historiek van het stort en een samenvatting van alle mogelijke gekende metingen en de analyses daarvan door experten. De bijlagen zijn niet alleen alle gekende rapporten, studies en metingen, maar ook alle documenten die onder openbaarheid van bestuur vallen of kunnen vallen.